Τις δραματικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη δημόσια υγεία, καθώς και τις δεινές συνέπειες που μας περιμένουν στο εγγύς μέλλον αποκαλύπτει μια νέα, σημαντική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο διάσημο ιατρικό περιοδικό «The Lancet» και την υπογράφει ομάδα επιστημόνων αποτελούμενη από ειδικούς, μεταξύ άλλων, στην κλιματική επιστήμη, την οικονομία και την ιατρική.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, οι άνθρωποι που έχασαν τη ζωή τους σε γεγονότα όπως καύσωνες, ξηρασίες και πλημμύρες, πρέπει να θεωρούνται θύματα της κλιματικής αλλαγής.
Μια χαρακτηριστική κατάσταση που επιβεβαιώνει αυτόν τον ισχυρισμό αποτελεί η ξηρασία που έπληξε την ανατολική Αφρική το 2011 και το 2012. Κατά τη διάρκειά της σημειώθηκε μείωση των βροχοπτώσεων κατά 30% σε τμήματα της Σομαλίας και της Κένιας, με αποτέλεσμα να επιδεινωθεί η κατάσταση από την ήδη μακροχρόνια ξηρασία και να μειωθούν οι αποδόσεις των καλλιεργειών. Απροσδιόριστος είναι ο αριθμός ανθρώπων, κυμαίνεται μεταξύ 50.000 και 100.000, που πέθαναν εξαιτίας της ξηρασίας, με τους περισσότερους από τους μισούς να είναι μικρά παιδιά. Προκλήθηκε επίσης προσφυγική κρίση, καθώς οι κάτοικοι των περιοχών που πλήγηκαν μετανάστευσαν για να βρουν τροφή και νερό. Οι κλιματολόγοι απέδειξαν μέσα από παρατηρήσεις και υπολογιστικά μοντέλα ότι η αύξηση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της θάλασσας ήταν αυτή που επιδείνωσε το φαινόμενο σημαντικά.
Θάνατοι παγκοσμίως
Η ξηρασία στην ανατολική Αφρική αποτελεί μόνο ένα από τα πολλά παραδείγματα των θανατηφόρων ξηρών περιόδων που αποδίδονται στην αλλαγή του κλίματος. Τα έντονα κύματα καύσωνα στην Ευρώπη το 2003, στη Ρωσία το 2010, στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2012, καθώς και στην Αυστραλία, την Κίνα, την Ιαπωνία και την Κορέα το 2013, οι πλημμύρες στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2011 και οι καταρρακτώδεις βροχές σε Βρετανία και Ινδία το 2013 ήταν, επίσης, γεγονότα που αποδίδονται στην κλιματική αλλαγή. Και αυτές είναι μόνο οι αποδεδειγμένες καταστροφές, αφού είναι ακόμη πολλά άλλα ακραία καιρικά γεγονότα που παραμένουν εξίσου ύποπτα, με τους επιστήμονες να εργάζονται πυρετωδώς για να επιβεβαιώσουν τη σύνδεσή τους ή μη.
Οι ξηρασίες, οι καύσωνες, οι πλημμύρες και οι τυφώνες εντείνονται και είναι οι προφανείς συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Εντούτοις, όπως τονίζει η ομάδα των επιστημόνων, η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά μερικούς βαθμούς θα έχει τεράστιες, έμμεσες επιπτώσεις, καθώς και μερικές που ακόμη δεν μπορούν να προβλεφθούν. Για παράδειγμα, μία από τις πιο σημαντικές καινοτομίες των τελευταίων αιώνων για τη δημόσια υγεία είναι η διατήρηση των αποβλήτων του σώματός μας χωριστά από το πόσιμο νερό. Οι έντονες βροχοπτώσεις και οι πλημμύρες μπορεί να προκαλέσουν την υπερχείλιση των υπονόμων και των αποβλήτων και την ανάμιξή τους με το πόσιμο νερό.
Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ στον αναπτυσσόμενο κόσμο, όπου οι ικανότητες διαχωρισμού είναι μικρότερες. Η χολέρα, ασθένεια που μεταδίδεται μέσω του νερού, που αναπτύσσεται όταν τα μολυσμένα λύματα εισχωρούν στην παροχή πόσιμου νερού, επηρεάζει ήδη πάνω από τρία εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο και σκοτώνει πάνω από 100.000, πολλοί από τους οποίους είναι παιδιά. Αν και κανείς δεν μπορεί να πει με ακρίβεια πόσοι περισσότεροι άνθρωποι θα προσβληθούν από χολέρα καθώς προχωρά η κλιματική αλλαγή, οι αριθμοί είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αυξηθούν.
Κι άλλα λοιμώδη νοσήματα θα εξαπλωθούν. Η κλιματική αλλαγή θα διευρύνει τις περιοχές των κουνουπιών που μεταφέρουν την ελονοσία, τον δάγκειο πυρετό, τον ιό Chikungunya και ποικιλία από άλλες θανατηφόρες ασθένειες. Τα τσιμπούρια, που κουβαλούν τον δικό τους κατάλογο μολυσματικών ασθενειών, θα κινηθούν επίσης σε νέες περιοχές.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση θα ενταθεί εξαιρετικά. Οι διάφορες μορφές του τροποσφαιρικού όζοντος εμφανίζονται πιο εύκολα σε θερμότερα κλίματα και τα μοντέλα δείχνουν ότι η κλιματική αλλαγή θα εντείνει τα χαρακτηριστικά των καλοκαιριών στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη.
Το ζήτημα της φτώχειας
Εξάλλου, μία από τις πιο σύνθετες συζητήσεις για την κλιματική αλλαγή αφορά το πώς η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα θα επηρεάσει τους φτωχούς. Τα ορυκτά καύσιμα είναι μια φτηνή και άμεσα διαθέσιμη πηγή ενέργειας και συνέβαλαν στην έξοδο από τη φτώχεια εκατομμυρίων ανθρώπων. Ακόμα και σήμερα, τρία δισεκατομμύρια άνθρωποι καίνε ξύλα ή κοπριά ζώων για να μαγειρέψουν το φαγητό τους, αλλά η προκύπτουσα αιθάλη έχει οδυνηρές συνέπειες στην υγεία τους. Το φυσικό αέριο θα βελτιώσει τις ζωές τους οπότε δεν μπορούν να παραμεληθούν αυτοί οι άνθρωποι στον σχεδιασμό για τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα.
Από την άλλη, η αύξηση της θερμοκρασίας κατά έναν έως δύο βαθμούς Κελσίου θα μπορούσε να μειώσει την παραγωγή αραβοσίτου στην Αφρική κατά 3,4%, κάτι που θα αύξανε τις τιμές των τροφίμων και θα έφερνε πολλούς ανθρώπους σε κατάσταση πείνας. Μέχρι το τέλος του αιώνα, η αλλαγή του κλίματος θα εκθέσει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους στην ξηρασία.
Παρ’ όλα αυτά, η μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό «The Lancet» υποστηρίζει ότι οι θάνατοι από την αλλαγή του κλίματος μπορεί να προληφθούν και οφείλουμε να σταματήσουμε να προσποιούμαστε ότι τα γεγονότα που προκαλεί η υπερθέρμανση του πλανήτη αποτελούν πράξεις του Θεού. Το κεντρικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι η αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος θα μπορούσε να είναι η μεγαλύτερη ευκαιρία για τη δημόσια υγεία για τον 21ο αιώνα.