Ο βόρειος Ατλαντικός ψυχραίνει ως αποτέλεσμα αλυσιδωτών αντιδράσεων εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Μεγάλο το ενδιαφέρον για το πως θα μπορούσε να ε[ηρεάσει το κλίμα της Ευρώπης μία τέτοια εξέλιξη. Για χιλιετίες, ο «Στρόβιλος του Μποφόρ» (Beaufort Gyre), ένα μεγάλης κλίμακας κυκλικό θαλάσσιο ρεύμα πάνω από τον Αρκτικό Ωκεανό (σχήμα 1), δρα ως ρυθμιστής του κλίματος και ως ένα από τα κύρια αίτια για τη δημιουργία του θαλάσσιου Αρκτικού πάγου.
Παγιδευμένος ο θαλάσσιος πάγος σε αυτόν τον δεξιόστροφο στρόβιλο, και άρα μονωμένος από θερμότερες επιδράσεις από χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη, μπορούσε να αυξάνει σε πάχος περισσότερο από άλλα τμήματα του Αρκτικού ωκεανού, τα οποία βρίσκονται εκτός του στροβίλου αυτού και δυνητικά μεταφέρονται μέσω του Διαπολικού ρεύματος (Trans-polar Drift, σχήμα 1) σε νοτιότερα και θερμότερα ύδατα.
Σχήμα 1. Θαλάσσια ρεύματα στον Αρκτικό ωκεανό.
Ωστόσο, την τελευταία δεκαετία ο στρόβιλος του Μποφόρ φαίνεται να λειτουργεί με πιο εξασθενημένο τρόπο εξαιτίας της τήξης των παγών (κατά 270 εκατομύρια τόνους ετησίως). Για την τήξη αυτή ευθύνεται τόσο η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της γης, όσο και η ελάττωση της νεφοκάλυψης τη θερινή περίοδο στην περιοχή, η οποία προκαλεί μείωση της ποσότητας των πάγων μέσω εξάχνωσης. Μάλιστα ο μηχανισμός της εξάχνωσης ενοχοποιείται ως ο κύριος μηχανισμός του περιορισμού των πάγων (π.χ. Hofer et al., 2017). Η εξασθένηση αυτού του στροβίλου εκτιμάται ότι μπορεί να προκαλέσει τουλάχιστον προσωρινά σημαντική ψύχρανση του βόρειου Ατλαντικού.
Ο Αρκτικός ωκεανός δέχεται και προς το παρόν «κρατάει» μεγάλες ποσότητες φρέσκου γλυκού νερού, το οποίο προέρχεται κυρίως από το περιστασιακό λιώσιμο των πάγων, αλλά και από τους ποταμούς της Ρωσίας και της βόρειας Αμερικής. Η εξασθένηση του στροβίλου του Μποφόρ αναπόφευκτα θα προκαλέσει τη διάχυση και μεταφορά του ψυχρού και φρέσκου αυτού ύδατος σε νοτιότερα γεωγραφικά πλάτη, στο βόρειο Ατλαντικό, προκαλώντας την ψύχρανσή του.
Σχήμα 2. Αριστερά: Θερμοκρασιακή ανωμαλία θαλασσών (μπλε για αρνητική, κόκκινο για θετική). Δεξιά: Ισοβαρείς καμπύλες (λευκές γραμμές, σε mb) και γεωδυναμικά ύψη (χρωματική κλιμακα, σε gbp).
Η ψύχρανση των υδάτων θα μπορούσε να ευνοήσει τη συχνότερη ανάπτυξη αντικυκλωνικών συστημάτων στην περιοχή και τις συχνότερες καταβάσεις ψυχρότερων αερίων μαζών στην ηπειρωτική Ευρώπη. Ωστόσο, η εν λόγω θεωρία δεν επιβεβαιώνεται από επίσημες μελέτες, οι οποίες είναι σε αρχικά στάδια.
Σχήμα 3. Ομοίως με το σχήμα 2.
.png)
Σχήμα 4. Ομοίως με το σχήμα 2.
Στα σχήματα 2-4 σας παρουσιάζουμε τις θερμοκρασίες του Ατλαντικού Ωκεανού και τις αντίστοιχες συνοπτικές καταστάσεις των αντίστοιχων ημερών. Αν και οι χάρτες ίσως να υποδηλώνουν μία τάση, χρειάζονται στατιστικές αναλύσεις δεδομένων ικανού χρονικού διαστήματος για να μπορέσουν να βγουν ασφαλή συμπεράσματα για το πως θα μπορούσε τελικά η ψύχρανση των ωκεάνιων υδάτων να επηρεάσουν το κλίμα της Ευρώπης.