Η εκδίκαση της υπόθεσης, για την οποία είχε ζητηθεί η συνδρομή του Ευρωδικαστηρίου, έχει αναβληθεί για τις αρχές Δεκεμβρίου. Διάστημα μέχρι το οποίο πρέπει να έχει δρομολογηθεί η επίλυση της βασικής θεσμικής εκκρεμότητας, δηλαδή η κύρωση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για το πλαίσιο προστασίας του βουνού. Οι δήμαρχοι της περιοχής, από την πλευρά τους, επιθυμούν τη συνολική επανεξέταση του διατάγματος.
Το νέο πλαίσιο προστασίας του Υμηττού θεσπίστηκε το 2011. Με βάση το διάταγμα, ο Υμηττός χωρίστηκε εκ νέου σε πέντε ζώνες, με τη σημαντικότερη (α΄ ζώνη απόλυτης προστασίας) να καταλαμβάνει το 88,5% του όρους (αυξήθηκε η προστασία από τα 76.000 σε 93.000 στρέμματα, επί συνόλου 105.000 στρεμμάτων). Στη ζώνη αυτή απαγορεύθηκε κάθε νέα δόμηση, καθώς η πρόβλεψη περί «αναψυκτηρίων» του παρελθόντος είχε αποδεδειγμένα οδηγήσει στην ανέγερση κατοικιών.
Το νέο πλαίσιο συνάντησε εξαρχής τις έντονες αντιδράσεις των επτά δήμων στους οποίους υπάγεται διοικητικά το βουνό. Οι δήμοι είχαν ζητήσει, μεταξύ άλλων, τη νομιμοποίηση περιοχών αυθαιρέτων, τη δημιουργία νέων νεκροταφείων και την προσθήκη διαφόρων χρήσεων στην ανατολική πλευρά του όρους, αιτήματα τα οποία είχε απορρίψει κατηγορηματικά το Συμβούλιο της Επικρατείας. Οι δήμοι προσέφυγαν στο ΣτΕ, χρησιμοποιώντας ως νομικό «όπλο» ότι το προεδρικό διάταγμα είχε θεσπιστεί χωρίς να προηγηθεί στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Το ΣτΕ με τη σειρά του απέστειλε στο Ευρωδικαστήριο σειρά προδικαστικών ερωτημάτων. Τον Σεπτέμβριο του 2015 το Ευρωδικαστήριο εκτίμησε ότι κάθε πλαίσιο που επηρεάζει την εκτέλεση έργων και περιλαμβάνει χωροταξικές και πολεοδομικές ρυθμίσεις, όπως το Π.Δ. του Υμηττού, πρέπει να προχωρά σε εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σύμφωνα με την Οδηγία 2001/42/ΕΚ.
Σύμφωνα με την κρίση του Ευρωδικαστηρίου, το ΣτΕ πρέπει να προχωρήσει στην ακύρωση του πλαισίου προστασίας του 2011 και να επαναφέρει σε ισχύ το παλαιότερο, του 1978. Ωστόσο, η εκδίκαση της υπόθεσης αναβλήθηκε αρκετές φορές και έχει οριστεί πλέον για τις 2 Δεκεμβρίου.
Μελέτη
Το υπουργείο Περιβάλλοντος, από την πλευρά του, εκτιμά ότι το διάταγμα του 2011 πρέπει να παραμείνει σε ισχύ. Ετσι προσπαθεί να «κλείσει» τη θεσμική εκκρεμότητα, αναθέτοντας σε τεχνικό σύμβουλο την εκπόνηση της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Το υπουργείο ελπίζει ότι αν μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης έχει θέσει σε δημόσια διαβούλευση την ΣΜΠΕ, τότε αυτό θα επηρεάσει την τελική απόφαση του ΣτΕ, που ούτως ή άλλως είχε στο παρελθόν ζητήσει αυστηρούς όρους προστασίας του Υμηττού.
Σύμφωνα με τη διεύθυνση Μητροπολιτικού Σχεδιασμού του υπουργείου που χειρίζεται το ζήτημα, μετά την έγκριση της ΣΜΠΕ το πλαίσιο προστασίας του Υμηττού θα αναθεωρηθεί υποχρεωτικά, προκειμένου να προστεθούν οι ακριβείς συντεταγμένες των ζωνών προστασίας και κάποιες δευτερευούσης σημασίας διορθώσεις.
Οι δήμαρχοι από την πλευρά τους πιστεύουν ότι η πολιτεία πρέπει, δοθείσης της ευκαιρίας, να επανεξετάσει στο σύνολό του το πλαίσιο. «Το διάταγμα του 2011 είναι ακραίο», υποστηρίζει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Προστασίας και Ανάπτυξης Υμηττού, δήμαρχος Ηλιούπολης, Βασίλης Βαλασόπουλος. «Πρέπει να γίνει εκτενής συζήτηση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση για την υφιστάμενη κατάσταση. Δεν μπορεί η Α΄ ζώνη να επεκταθεί έως τα όρια του σχεδίου πόλης, δεν μπορεί να μας απαγορεύουν να κάνουμε νέα νεκροταφεία, όταν δεν έχουμε χώρο στα υφιστάμενα. Ούτε είναι λογικό να μας ζητούν να κατεδαφίσουμε αυθαίρετα φτωχών ανθρώπων, απογόνων προσφύγων, που ζουν με κοινωνικές παροχές. Και την ίδια στιγμή το υπουργείο Εθνικής Αμυνας να προωθεί τη μετατροπή στρατοπέδου στον Υμηττό σε οικισμό πολυτελείας των στρατιωτικών».
Πάντως, το ζητούμενο δεν είναι μόνο να «σωθεί» το αυστηρότερο διάταγμα προστασίας του Υμηττού, αλλά και να εφαρμοστεί. Το διάταγμα προβλέπει την καταγραφή όλων των αυθαιρέτων (δεν έγινε), την οργάνωση των διάσπαρτων κεραιών στην κορυφογραμμή του Υμηττού (δεν έγινε), τη δημιουργία μητροπολιτικών πάρκων σε Γουδί και Ιλίσια (δεν ολοκληρώθηκε) και την ίδρυση φορέα για την περιβαλλοντική διαχείριση Υμηττού (δεν έγινε). Επιπλέον, το 2013 με μια «φωτογραφική» ρύθμιση (στον ν.4178/13), εξαιρέθηκαν από την κατεδάφιση για 10 χρόνια τα αυθαίρετα στον Υμηττό, ρύθμιση που παραμένει σε ισχύ.