Το κρίταμο ή rock samphire στα αγγλικά είναι ένα πανάρχαιο συστατικό της διατροφής των παράλιων λαών της Μεσογείου.
Μεγαλώνει δίπλα στη θάλασσα και τα συνδυάζει όλα: γεύση και πολλαπλή δυνατότητα μαγειρικής αξιοποίησης, μοναδική ιστορία και παράδοση, αλλά και καταπληκτικές ιδιότητες, ως μέρος μιας σύγχρονης, υγιεινής διατροφής.
Το κρίταμο δεν ήταν γνωστό μόνο στους λαούς της Μεσογείου. Μεγαλώνει και στις ακτές του Δυτικού Ατλαντικού και ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές από το 17ο ως το 19ο αιώνα και στην Αγγλία και την Ουαλία. Τόσο αγαπητό είχε γίνει το εύγευστο αυτό βότανο που κατέληξαν να το εξαφανίζουν από την υπερκατανάλωση!
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Η χρονιά είναι 1606 και ο κορυφαίος ελισαβετιανός ποιητής Γουίλιαμ Σαίξπηρ γράφει στο θεατρικό του έργο ο Βασιλιάς Ληρ: «There is a cliff whose high and bending head looks fearfully in the confined deep. The crows and choughs that wing the midway air scarce so gross as beetles; halfway down hangs one that gathers samphire, dreadful trade!».
Βλέπετε, το να μαζεύει κανείς κρίταμο ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνη υπόθεση.
Μικρόσωμοι συλλέκτες (συνήθως παιδιά) έδεναν ένα σκοινί στους αστραγάλους τους και κατέβαιναν γυρισμένοι ανάποδα στα πιο απόκρημνα σημεία των αγγλικών ακτών, προκειμένου να μαζέψουν το πολύτιμο φυτό, το οποίο μεγάλωνε άγριο και μοναχικό στις σχισμές των βράχων.
Ο Σαίξπηρ φέρεται υπήρξε μάρτυρας μιας επικίνδυνης τέτοιας αποστολής ταξιδεύοντας στο Ντόβερ, όπου ένας από τους διασημότερους λευκούς βράχους της περιοχής πήρε το όνομά του. Ο βράχος του Σαίξπηρ.
Πίσω όμως στο εμπόριο του κρίταμου: αφού οι μικροί κασκαντέρ μάζευαν το κρίταμο από τις βραχώδεις ακτές της νότιας Αγγλίας έμποροι το μετέφεραν στο Λονδίνο, όπου πωλείτο στις υπαίθριες αγορές της εποχής σε βαρέλια θαλασσινού νερού.
Έγινε όμως τόσο δημοφιλές που σταδιακά εξαφανίστηκε από την υπερσυλλογή και χάθηκε από την βρετανική μαγειρική παράδοση. Το χρησιμοποιούν σήμερα ελάχιστοι -κυρίως μεγάλοι σεφ- στα πιο ακριβά εστιατόρια του Λονδίνου.
Το κρίταμο είναι στη λίστα με τα «προστατευόμενα φυτά» του Ηνωμένου Βασιλείου από το 1971.