Παλιρροϊκό κύμα ή διαφορετικά τσουνάμι(tsounami), είναι ιαπωνική λέξη και σημαίνει "το κύμα στο λιμάνι".
Δεν είναι ένα κύμα, αλλά μια σειρά μεγάλων κυμμάτων που προκαλούνται από :
α) έναν υποθαλάσσιο σεισμό
β) μια ηφαιστειακή έκρηξη
γ) από μια γεoλίσθηση του πυθμένα των ωκεανών
δ) από πυρηνικές δοκιμές. Ο υποθαλάσσιος σεισμός που ξεπερνάει τα 6,5 R με βάθος μικρότερο των 50χλμ.,δημιουργεί μικρά κυμματάκια που κινούνται κυκλικά και μετά μεγαλώνουν και ε3απλώνονται πολλές φορές με ταχύτητα πάνω από 800χλμ/ωρα.
Το μήκος του φτάνει τα 100 με 200χλμ. ενώ το ύψος του αρχίζει από μισό μέτρο και κοντά στις ακτές φτάνει και τα 40 μέτρα.
Τα τσουνάμι μπορούν να θεωρηθούν κύματα ρηχών νερών. Γιατί ο λόγος τού βάθους του νερού προς το μήκος κύματος είναι πολύ μικρό (3/2.000.000 και 6/1.000.000). Σε κάθε διαδοχική κυματική ταλάντωση, η πραγματική κίνηση του νερού στην επιφάνεια ακολουθεί κατακόρυφη τροχιά με διάμετρο ίση με το ύψος του κύματος, διαγράφοντας πλήρη κύκλο κατά τη διάρκεια μιας περιόδου του κύματος.
Τα περισσότερα τσουνάμι δημιουργούνται κατά μήκος μιας περιοχής που λέγεται Ring of Fire μήκους 40.000 km.
Η περιοχή Ring of Fire περιέχει όχι μόνο ηφαίστεια αλλά έχει και έντονη σεισμική δραστηριότητα. Περικυκλώνει δε όλο τον Ειρηνικό Ωκεανό. Από το 1819, περισσότερα από 40 τσουνάμι έχουν χτυπήσει τα νησιά της Χαβάης.
Γι' αυτό κι έχει αναπτυχθεί ένα σύστημα προειδοποίησης σε περιοχές όπως είναι η Χαβάη, όπου εμφανίζονται κατά καιρούς πολλά καταστρεπτικά παλιρροιακά κύματα. Αφού καταγραφούν κάποιες διαταραχές σε όργανα παρακολούθησης, γίνονται σχετικές προειδοποιήσεις για τον ερχομό τσουνάμι στη Χονολουλού, τη Χαβάη και την Αλάσκα. Υπολογίζεται ότι τη Χαβάη, μια περιοχή υψηλού κινδύνου, την κτυπά κατά μέσο όρο ένα τσουνάμι κάθε χρόνο και με ένα καταστρεπτικό περιστατικό κάθε 7 χρόνια. Η Αλάσκα, που επίσης ανήκει στις περιοχές υψηλού κινδύνου, κατά μέσο όρο την κτυπά ένα τσουνάμι κάθε 1,75 χρόνια και ένα καταστρεπτικό γεγονός κάθε 7 χρόνια. Οι προειδοποιήσεις παρέχονται από σεισμογραφικά εργαστήρια σε όλο τον κόσμο, που καθορίζουν τη θέση που βρίσκεται η εστία ενός υποβρύχιου σεισμού. Αυτοί οι σεισμοί, συνήθως, δημιουργούνται σε μια από τις πιο βαθιές τάφρους στον Ειρηνικό Ωκεανό. Μια τέτοια υπηρεσία είναι η SSWWS που προειδοποιεί για επερχόμενα τσουνάμι.
Ένα από τα μεγαλύτερα και πιο καταστρεπτικά τσουνάμι που έχει καταγραφεί ποτέ, τον Αύγουστο του 1883, ταξίδεψε τουλάχιστον τη μισή περιφέρεια της Γης μετά από την κατάρρευση του ηφαιστείου Krakatoa, στην Ινδονησία. Τα κύματα, τότε, είχαν φτάσει σε ύψος μέχρι και 35 μέτρα, που προκάλεσαν μεγάλη ζημία κατά μήκος της ακτής της Σουμάτρας. Το νησί Κρακατόα εξαφανίστηκε. Μάλιστα τότε οι νεκροί έφτασαν τότε τους 36.000. Είναι γνωστό ότι το αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς το είχε καταγράψει για 7 συνεχόμενες ημέρες.
Το 1964 ένας σεισμός στην Αλάσκα προκάλεσε ένα τσουνάμι με τα κύματα να φθάνουν σε ύψος 3 έως και 6 μέτρα, κατά μήκος των ακτών της Καλιφόρνιας, του Όρεγκον, και των ακτών της Ουάσιγκτον. Αυτό το τσουνάμι προκάλεσε καταστροφές αξίας 84 εκατομμυρίων δολαρίων στην Αλάσκα και 123 θανατηφόρα περιστατικά στην Αλάσκα, το Όρεγκον, και την Καλιφόρνια.
Αν και τα τσουνάμι είναι σπάνια κατά μήκος των ακτών του Ατλαντικού, ένας σοβαρός σεισμός στις 18 Νοεμβρίου του 1929, στην Grand Banks της Νέας Γης δημιούργησε ένα τέτοιο τσουνάμι που προκάλεσε μεγάλες ζημιές και απώλειες ζωών στην Ακτή Placentia της Νέας Γης.
Το 1946, ένα τσουνάμι με κύματα 6 έως 9 μέτρων έφτασε στην περιοχή Hilo της Χαβάης, πλημμυρίζοντας το κέντρο της πόλης και σκοτώνοντας 159 ανθρώπους.
Στις 22 Μαΐου του 1960 ένα τσουνάμι στη Χιλή σκότωσε, περίπου, 2300 ανθρώπους, ενώ το1998 στη Νέα Γουινέα είχαμε 3.000 θύματα.
Στην Ιαπωνία το 1707 είχαμε 30.000 νεκρούς, ενώ στην Ιταλία ένα τσουνάμι το 1908 θεωρήθηκε υπεύθυνο για 120.000 νεκρούς.